Demony słowiańskie to byty nadprzyrodzone, które w mitologii słowiańskiej zajmują pozycję pośrednią między bogami a ludźmi, o cechach na wpół ludzkich i na wpół boskich. Demony są groźne, ale i dobrotliwe. Często pełnią także funkcję strażników, chroniących określone terytorium.
Wraz z rosnącym wpływem chrześcijaństwa demony zaczęto utożsamiać przede wszystkim ze złem, bowiem wszelkie uwikłanie w materię uważano za złe (a więc i istoty powiązane z materią choćby częściowo). W późniejszym okresie, wraz z ekspansją katolicyzmu, często jako demony zaczęto przedstawiać również etnicznych Bogów słowiańskich (degradując ich do poziomu demonów, rzadziej ich nadpisując świętymi katolickimi).
W etnologii i folklorze słowiańskim najczęściej stosowane klasyfikacje demonów sporządzane są w zależności od:
- sfery ludzkiego życia, w które dany demon najczęściej ingeruje – np. Domowik / Poroniec;
- stopnia szkodliwości lub przychylności ludziom – np. Utopiec / Płanetnik;
- teren występowania, zamieszkiwania – np. Wodnik / Leszy / Domowik;
- żywiołu, z którym demon jest najsilniej związany – np. Wodnik / Płanetnik;
- genezy demona (posiada stałą swoją rzeczywistą postać, będący niejako przedstawicielem odrębnego gatunku / wymagający do zaistnienia w ludzkim świecie innej materii lub istoty, powstający niejako wyniku przeobrażenia) – np. Wodnik, Borowy / Płanetnik, Utopiec, Wąpierz, Strzyga;
- istoty demona (materialny, niematerialny – mogący lub nie mogący istotnie fizycznie ingerować w naszą rzeczywistość) – np. Zmora.
- ukazywanej postaci – demony można podzielić ze względu na preferowaną postać w której się ukazują, bo choć są to duchy czyste, co w tym wypadku oznacza niematerialne, to nie wyklucza ich upodobań co do przybieranej formy. I tak wymieniane są:
- Demony amorficzne – nieprzybierające konkretnego kształtu lub niewidoczne[1];
- Demony antropomorficzne – przybierające postaci ludzkie;
- Demony teratologiczne – przybierające postaci potworne, często w sensie spotworniałe: zniekształcone ludzkie lub zwierzęce, ludzko-zwierzęce, łączące cechy różnych zwierząt.
- Demony zoomorficzne – przybierające postaci zwierzęce.
(źr., fot. Ośrodek Kultury w Brzeszczach, pl.wikipedia.org)
Świetne prace! Chętnie jedną z nich postawiłbym n kominku!